Statystyki odwiedzin  

Dzisiaj: 1
Wczoraj: 8
Poprzedni tydzień: 40
Poprzedni miesiąc: 299
Ogółem: 90886

Poland 57.7%Poland
China 17.3%China
United States 16.1%United States
United Kingdom 2.4%United Kingdom
France 1.2%France
   

My na Facebooku  

 
   
   
 
   

Jakości powietrza  

   

Spis treści

Pierwszy rozbiór Polski

W 1772 roku na przełomie lipca i sierpnia żołnierze austriaccy na czele z generałem d'Altony wkroczyli do obwodu tarnowskiego. Zaborcy Austriaccy nałożyli na dwory i chłopów daninę, musieli oni oddawać część żywności na wyżywienie wojska. W 1773 roku 29 grudnia wszyscy mieszkańcy Galicji musieli złożyć akt homagialny, była to przysięga wierności cesarzowej Marii Teresie, wcześniej w kościołach został odczytany odpowiedni komunikat. Właściciel folwarku czytał słowa przysięgi a pozostali mieszkańcy z podniesioną prawą ręką, powtarzali za nim te słowa, dokument potwierdzający złożenie przysięgi został wysłany do Wiednia. W czasie zaboru był przymusowy pobór młodych mężczyzn do wojska austriackiego, tak zwany asenterunek. Pobór odbywał się w ciągu jednego dnia. Przedstawiciel dominium, wójt i przysiężni z żołnierzami chodzili po wiosce od domu do domu wraz z żołnierzami austriackimi. Wybierano młodych mężczyzn nadających się do wojska i zakuwano w kajdany, a potem zwożono w jedno miejsce i podejmowano decyzję o dalszej służbie. Do 1804 roku służba w armii austriackiej była dożywotnia, później skrócono ją do 10-14 lat natomiast w 1845 służba wojskowa trwała 8 lat. W 1773 roku Galicja była podzielona na 59 dystryktów, czyli mniejszych okręgów i 6 cyrkułów głównych, najbliższy cyrkuł koło Szynwałdu był w Pilźnie. W 1782 roku powstał cyrkuł tarnowski, do którego należał Szynwałd, Łękawica, Pogórska Wola, Skrzyszów, był to obszar rolniczo – handlowy. Uprawa ziemi była na niskim poziomie uprawiano przede wszystkim żyto i owies, pole orano na cztero skibowe zagony. W wyniku tego pole nie było w pełni wykorzystane, w latach osiemdziesiątych XVIII wieku zaczęto uprawiać ziemniaki. W czasie panowania cesarza Józefa II w 1781 roku zniesiono kary cielesne dla chłopów i ograniczono pańszczyznę do maksymalnie trzech dni w tygodniu, a w patencie z 1782 roku zniesiono niewolnicze poddaństwo chłopów. W 1784 roku postanowiono, że we wsiach mógł być tylko jeden wójt, który był mężem zaufania gminy i dwóch przysięgłych na 50 domów. Z trzech kandydatów zaproponowanych przez gromadę pan wsi wybierał wójta i przysiężnych. Gromada wybierała również tak zwanych dziesiętników, był to samorząd, który zajmował się majątkiem gromadzkim i rozstrzygał spory cywilne.

Cesarz Józef II dążył do podporządkowania sobie kościoła, dekretem wydanym 20 września 1783 roku utworzono diecezję tarnowską. W następnym roku zmieniono podział dekanatów, Szynwałd i sąsiednie wsie należały do dekanatu pilźnieńskiego. Aby podporządkować sobie duchowieństwo, wprowadzono szczegółowe nakazy: proboszcz musiał stale przebywać w parafii, ustalono opłaty za posługi kościelne, była urzędowa kontrola celibatu, proboszczów należało wybierać w drodze konkursu po egzaminie konkursowym. Patent z 27 grudnia 1787 roku stanowił, że kolator parafii przedstawiał biskupowi, trzech kandydatów na proboszcza a biskup wybierał jednego z nich. Gdy zmarł cesarz Józef II, jego następca Leopold II odwołał reformę urbarialną, która znosiła pańszczyznę i zastąpił ją czynszem, który nie mógł przekraczać 21% rocznego dochodu gospodarstwa chłopskiego. Za rządów cesarza Franciszka I w 1803 roku przywrócono dworom prawo karania chłopów chłostą. W latach od 1785 do 1787 został przeprowadzony ponowny pomiar gruntów i na jego podstawie wyznaczono wysokość podatków. Wtedy zaczęto mierzyć pola w morgach dolnoaustriackich, jeden mórg = około 0,56 hektara wtedy też dokładnie wyznaczono i opisano granice wsi.

Była to metryka Józefińska, którą w latach 1819-1820 zaktualizowano do postaci Metryki Franciszkańskiej. Mieszkańcy wsi musieli płacić stały podatek od domów i gruntów, zobowiązani zostali do zakwaterowania wojska i dostarczenia środków transportu dla wojska. Wybuch powstania Kościuszkowskiego w 1794 roku został pozytywnie przyjęty w Szynwałdzie i okolicach. Po wydaniu uniwersału połanieckiego przez Tadeusza Kościuszkę niektórzy chłopi uciekali za Wisłę, gdzie mogli liczyć na pomoc. W pobliskich okolicach udział chłopów w Legionach Polskich dowodzonych przez generała Jana Henryka Dąbrowskiego był znaczący. Powstanie Krakowskie i rabacja galicyjska w 1846 roku nie były tak krwawe w tutejszej okolicy. Nie mniej jednak dochodziły głosy z cyrkułu tarnowskiego, że panowie będą "rżnąć" chłopów, doprowadziło ich to do agresywnych zachowań. W sąsiednim Skrzyszowie 19 lutego 1846 roku chłopi splądrowali dwór uzbrojeni w kosy i cepy. W następnym dniu atmosfera była równie napięta, zaatakowali oni gospodarza plebańskiego z Szynwałdu, jadącego na targ do Tarnowa. Chłopi zatrzymali go i zaczęli bić, gdyby nie pomoc wójta Jędrzeja Smoły mógł on nie ujść z życiem. W czasie rabacji w przeciwieństwie do mieszkańców Skrzyszowa chłopi z Szynwałdu nie rabowali folwarku i nie dochodziło do większych napięć. Niektórzy chłopi ze Skrzyszowa po grabieży miejscowego folwarku brali udział w grabieży folwarku w Szynwałdzie. Chłopi zostali uwłaszczeni w 1848 roku, nie rozwiązało to ich problemów z utrzymaniem rodzin. Dochodziło do rozdrobnienia gospodarstw wskutek podziału ziemi między dzieci, co prowadziło do dalszego zubożenia rodzin. Tę sytuację poprawiła częściowo autonomia galicyjska zapoczątkowana w latach szeździesiątych, XIX wieku, wtedy niemal wszystkie okoliczne wsie miały własną szkołę.

Wybory do Sejmu Krajowego we Lwowie i austriackiej Rady Państwa w Wiedniu, jak również rodzący się ruch ludowy pobudziło świadomość narodową. W 1848 roku w czasie Wiosny Ludów gubernator Galicji hrabia Franciszek Stadion ogłosił 22 kwietnia w imieniu cesarza Ferdynanda I, że od 15 maja 1848 roku wszelkie robocizny pańszczyźniane i inne z dawniejszego stosunku poddańczego wynikłe daniny włościańskie znoszą się za wynagrodzeniem w swoim czasie wymierzyć się mającym na koszt rządu". Było to skutkiem nastrojów rewolucyjnych we Lwowie. W Powstaniu Styczniowy brali udział dość licznie mieszkańcy obecnej gminy Skrzyszów. Na przykład z Szynwałdu, Tomasz Mazur urodzony w 1844 roku był w organizacji konspiracyjnej Teodora Strzyżewskiego z Tarnowa. Walczył u boku generała Zygmunta Jordana, jak również pułkownika Dionizego Czechowskiego. Został wzięty do niewoli i skazany na zesłanie 21 września 1863 roku podczas bitwy pod Jurkowicami. Władze austriackie dążyły do wykorzenienia polskości, a w każdej parafii powinna być trzyletnia szkoła trywialna na utrzymaniu gminy lub dominium. W szkole trywialnej w pierwszej i drugiej klasie nauka trwała po 20 godzin tygodniowo i 18 godzin w trzeciej klasie. Program nauczania obejmował naukę religii, czytania i pisania po polsku, gramatyki polskiej i niemieckiej oraz rachunków. Felbiger opracował 2 maja 1873 roku ustawę, był to "Powszechny Regulamin Szkolny" - "Allgemeine Schulordnung" o obowiązku posyłania dzieci do szkoły, w Galicji powstały szkoły ludowe pospolite i szkoły wydziałowe. Szkoły pospolite mogły być jedno, a nawet ośmioklasowe w zależności od ilości uczniów, dzieci w wieku od 6 do 12 roku życia podlegały obowiązkowi nauczania. W okresie autonomii Galicyjskiej 22 czerwca 1867 roku Sejm Krajowy ustanowił język polski jako wykładowy. W roku 1870 w okolicy Tarnowa największe dobra posiadała rodzina Sanguszków było to 10 000 hektarów ziemi w różnych folwarkach, i budynki mieszkalne, gospodarcze wraz z narzędziami rolniczymi, zwierzętami gospodarczymi. Majątek ten szacowano na około 1 829 000 koron. Folwark w Szynwałdzie miał powierzchnię 211 hektarów i był drugi co do wielkości, w Skrzyszowie było 464 hektary. W XIX i XX wieku właścicielami folwarku byli książę Władysław Sanguszko, zmarł on 15 kwietnia 1870 roku w Cannes. Następnie książę Eustachy Sanguszko, zmarły 2 kwietnia 1903 roku w Austrii i Roman Sanguszko został zamordowany w Sławucie 1 listopada 1917 roku przez żołnierzy rosyjskich.

Struktura własności ziemi w Szynwałdzie około 1880 roku Stan liczebny parafii Szynwałd w latach 1827-1912
Kategorie gruntów Ziemi (w morgach)  Rok 1827 1850 1875 1900 1912
Dworskie Chłopskie  Liczba wiernych 1797 1491 1875 1962 2180
 Całość ziemi w morgach  370  3569 (źródło: Schematyzmy diecezji tarnowskiej z lat
1827, 1850, 1875, 1900, 1912)
 Grunty orne  336  2461
 Łąki i ogrody  18  297                         
 Pastwiska  16  467
 Lasy  -  344
 (źródło: Słownik Geograficzny Królestwa Polskiego)

   

"Regionalny Portal Szynwałdu" Portal informacyjny Szynwałdu. Wszelkie prawa zastrzeżone © 2009 - 2020

Real time web analytics, Heat map tracking
© Szynwałd